Wzrost świadomości społecznej w zakresie znaczenia opieki paliatywnej w pracy z pacjentami chorującymi onkologicznie oraz stworzenie interdyscyplinarnych zespołów opieki, znacznie poprawia jakość życia chorych i ich rodzin. Ważnym kryterium, które jest punktem wyjścia w pracy zespołu, to stała ocena komfortu życia chorego dokonywana w 3 aspektach: sprawność fizyczna, stan psychiczny oraz funkcjonowanie społeczne. W praktyce, może to oznaczać na przykład dbanie o podtrzymanie dotychczasowych zwyczajów chorego oraz jego dotychczasowego trybu życia. Głównym celem pracy z chorym, jest danie mu poczucia kontroli nad jego życiem. Chory musi mieć wpływ nie tylko na kontrolę objawów somatycznych swojej choroby, ale także na sposób spędzania czasu i organizowania dnia.
Terapia zajęciowa stanowi jeden z elementów opieki nad pacjentem. Jej głównym celem jest poprawa jakości życia pacjenta, rozbudzanie i wzmacnianie wiary we własne możliwości a także odwrócenie uwagi od choroby. Integracja chorego z innymi pacjentami, personelem, wolontariuszami i bliskimi zapewnia poczucie bezpieczeństwa i przynależności do grupy oraz poprawia samopoczucie i podnosi samoocenę.
Rodzaje terapii zajęciowej prowadzonej w hospicjum to: ludoterapia (terapia przez gry i zabawy), muzykoterapia (terapia przez słuchanie muzyki i śpiewanie), zajęcia relaksacyjne (spacery i obcowanie z przyrodą), artterapia (terapia przez szerokorozumianą sztukę- rysunek, malarstwo, rzeźba, kolarz, witraż, zdobnictwo i dekoratorstwo).
W wielu przypadkach, ważne może być też przekierowanie uwagi pacjenta z przyszłości na teraźniejszość. Skoncentrowanie pacjenta na „tu i teraz”, wiąże się z troską o subiektywnie odczuwany komfort życia chorego i nieustanne jego podnoszenie. Są to wszelkie działania nastawione na aktywność ruchową i psychiczną pacjenta. W proces opieki nad chorym bardzo często włączana jest również jego rodzina.
W opiece paliatywnej bardzo duży nacisk kładziony jest także na pracę z bliskimi pacjenta. Mają oni możliwość indywidualnego kontaktu z psychologiem, w trakcie którego udzielane jest wsparcie emocjonalne i prowadzona jest psychoedukacja. Pacjenci i rodziny chorych, mają zapewnioną też możliwość indywidualnego kontaktu z księdzem i uczestniczenia w obrzędach religijnych.
Hospicjum Płockie zapewnia opiekę rodzinom w czasie choroby oraz w okresie przeżywania żałoby i towarzyszącego im wtedy smutku i cierpienia. Wiadomość o chorobie powoduje, że na tym etapie również przeżywamy swojego rodzaju żałobę – w tej sytuacji po utracie zdrowia osoby bliskiej, czy z powodu zagrożenia życia spowodowanej chorobą nowotworową.
Czas przeżywania żałoby i to w jaki sposób przebiega jest sprawą indywidualną i zależy od wielu czynników- między innymi od relacji z osobą zmarłą oraz od własnej osobowości i metod radzenia sobie z przeżywaniem cierpienia. Bliscy osób zmarłych lub nieuleczalnie chorych często mówią, że jest im łatwiej pogodzić się zarówno z chorobą jak i ze śmiercią, ponieważ mają wsparcie u swoich bliskich, nie czują się samotni w przeżywaniu towarzyszących im w tym okresie emocji. Mimo indywidualnego procesu, wiele osób doświadcza w tym czasie podobnych stanów emocjonalnych, najczęściej wymieniamy 5 etapów jakie przechodzi osoba pogrążona w żałobie. Pierwszy z nich to szok/zaprzeczenie („To nie mogę być ja”, „To nie może być prawda”, To jakaś pomyłka”, „To się nie dzieje naprawdę”). Kolejny to gniew/bunt („Dlaczego to mnie to spotkało?”). Następny etap to targowanie się- próba podjęcia negocjacji- z ludźmi, z Bogiem, o jeszcze jedną szansę, o przywrócenie zdrowia lub życia. Ostatnie dwa to depresja i akceptacja- następuje stopniowy powrót do równowagi poprzez akceptację śmierci osoby bliskiej, którą poprzedza ból i rozpacz.
Niezbędnym warunkiem prawidłowego przeżycia żałoby jest zaakceptowanie przez rodzinę samego faktu odejścia chorego, jak również odreagowanie negatywnych emocji i wyrażenie uczuć z tym związanych. Wsparcie na tym etapie, może być udzielane w formie indywidualnych rozmów z psychologiem lub księdzem.
Ważnym elementem działalności hospicyjnej, jest wolontariat. Wolontariusze odgrywają ważną rolę w społecznym aktywizowaniu chorych, na ostatnim etapie ich życia. Często też występują w imieniu chorych, uczestnicząc w różnego rodzaju akcjach wspierających i promujących działalność hospicyjną.
Tekst został opracowany przez psychologów: mgr Emilię Bańka, mgr Piotra Kempińskiego oraz przez terapeutkę zajęciową Elżbietę Cybart, na podstawie: De Walden-Gałuszko, K. (2011). „Psychoonkologia w praktyce klinicznej” Wydawnictwo Lekarskie PZWL oraz Kübler-Ross, E. (2007). Rozmowy o śmierci i umieraniu. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.